Zorg tijdens de Tweede Wereldoorlog

Op 5 mei is het Bevrijdingsdag en staan we stil bij het einde van de Tweede Wereldoorlog. We moeten ons blijven inzetten voor vrede en begrip, zodat we een betere toekomst kunnen creëren voor alle mensen. Helaas voeren mensen ook in 2023 nog steeds oorlog en dit heeft een enorm impact op mensenlevens. Ook de tweede wereldoorlog had een enorme invloed op Nederland en haar inwoners. In de zorgsector waren de gevolgen voelbaar.

In de aanloop naar de oorlog had Nederland al zorgen over de beschikbaarheid van medicijnen en medische hulpmiddelen. Veel van deze producten importeerde Nederland uit landen die onder controle stonden van de nazi's. Bovendien werd het steeds moeilijker voor artsen en verpleegkundigen om hun werk te doen vanwege de toenemende repressie en censuur.

Tijdens de bezetting speelden artsen en verpleegkundigen een belangrijke rol in het verzet. Zij hielpen onderduikers en verzetsstrijders en smokkelden medicijnen en voedsel. Ook was er een groep medisch personeel actief in het Rode Kruis, dat op grote schaal hulp bood aan gevangenen in concentratiekampen. 

Naast het verzet werkten helaas ook enkele artsen samen met de nazi's tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zij waren betrokken bij praktijken zoals de sterilisatie van mensen die de nazi's als 'onwaardig' zagen en het uitvoeren van medische experimenten op gevangenen. Een van de belangrijkste factoren was de ideologie van de nazi's die gericht was op raszuiverheid en het elimineren van 'inferieure' rassen. Sommige artsen geloofden in deze ideologie en zagen het als hun plicht om mee te werken aan het verwezenlijken van deze doelen. Anderen zijn wellicht gedwongen of geïntimideerd om mee te werken.

Een andere factor is de druk die de nazi’s uitoefenden op medisch personeel. Ze controleerde ziekenhuizen en medische voorzieningen en artsen en verpleegkundigen die weigerden om mee te werken, liepen het risico op strafmaatregelen of arrestatie.

Het is belangrijk om te onthouden dat dit gedrag niet representatief is voor de medische beroepsgroep als geheel en dat de meerderheid van artsen en verpleegkundigen juist opkwamen voor de gezondheid en het welzijn van mensen, zelfs in moeilijke tijden zoals de Tweede Wereldoorlog.

Na de bevrijding moest de zorgsector herstellen van de oorlogsschade. Er was een tekort aan personeel, medicijnen en hulpmiddelen. Daarnaast moesten artsen en verpleegkundigen omgaan met de fysieke en psychische gevolgen van de oorlog voor hun patiënten en zichzelf. Er was een enorme behoefte aan medische zorg en herstel. Veel mensen waren gewond of ziek en hadden dringend medische hulp nodig. 

Om aan deze behoeften te voldoen, hebben medische professionals tal van medische voorzieningen en -programma's opgezet. In Nederland voerde ze bijvoorbeeld de Algemene Bijstandswet in om financiële steun te bieden aan mensen die medische hulp nodig hadden, maar het niet konden betalen. Ook zette Nederland programma's op om voedsel, medicijnen en andere benodigdheden te verstrekken aan mensen in nood.

De Tweede Wereldoorlog heeft veel verwoesting en trauma achtergelaten, maar de inzet van medisch personeel en de opbouw van medische voorzieningen en -programma's na de oorlog speelde een belangrijke rol bij het herstellen van de samenleving. Vandaag de dag blijft de zorg een belangrijk onderdeel van het leven, en blijven artsen en verpleegkundigen toegewijd aan het verbeteren van de gezondheid en het welzijn van mensen, ongeacht de omstandigheden.

Bevrijdingsdag is een moment om ook stil te staan bij de impact van de oorlog op de zorgsector en de belangrijke rol die artsen en verpleegkundigen hebben gespeeld in het verzet. Ook is het een moment om te beseffen dat de zorgsector nog steeds een belangrijke rol speelt in onze samenleving en dat we de inzet en toewijding moeten blijven waarderen en ondersteunen.

HappyNurse is een organisatie die de zorgsector een warm hart toedraagt en zich inzet voor goede zorg en tevreden medewerkers. Wij willen alle zorgmedewerkers bedanken voor hun inzet en toewijding, niet alleen op Bevrijdingsdag, maar elke dag opnieuw.